Czym jest kreacjonizm ewolucyjny?
W SKRÓCIE: Kreacjonizm ewolucyjny (Evolutionary Creation – EC) jest jednym z chrześcijańskich poglądów na stworzenie. Charakteryzuje się on poważnym podejściem do Biblii, jako natchnionego i autorytatywnego Słowa Bożego, oraz równie poważnym podejściem do nauki, jako drogi do zrozumienia stworzonego świata. EC łączy w sobie dwie fundamentalne idee: Po pierwsze, Bóg jest stwórcą wszechrzeczy – również człowieka, którego stworzył na swój obraz. Po drugie, teoria ewolucji jest obecnie najlepszym naukowym wytłumaczeniem bioróżnorodności i podobieństwa między organizmami żywymi.
Bóg jest stwórcą a ewolucja jest przekonującą teorią naukową
Jakie poglądy są kluczowe dla zwolenników kreacjonizmu ewolucyjnego? Jesteśmy przekonani, że Bóg stworzył cały świat i podtrzymuje go swoją mocą. Wierzymy również, że Bóg kieruje stworzeniem w sposób celowy, tak samo, jak kieruje życiem każdego z nas. Aktywnie podtrzymuje On stworzenie i wspiera je. Wierzymy w Trójcę, w pełną boskość oraz pełne człowieczeństwo Jezusa Chrystusa, a także w Jego cielesne zmartwychwstanie. Jesteśmy przekonani, że wszyscy ludzie zostali stworzeni na obraz Boga oraz że każdy posiada grzeszną naturę. Wierzymy w zbawienie z łaski przez wiarę w Jezusa Chrystusa.
Zwolennicy kreacjonizmu ewolucyjnego akceptują teorię ewolucji jako najlepsze naukowe wyjaśnienie historii życia na Ziemi i jego zmian na przestrzeni wieków. W biologii, pojęcie ewolucji odnosi się do dziedziczenia z modyfikacją. Przyjęcie takiej perspektywy prowadzi do wniosku, że wszystkie gatunki organizmów żywych wyewoluowały ze wspólnego przodka na przestrzeni wielu pokoleń. Akceptujemy naukowe dowody przemawiające za wspólnym pochodzeniem wszystkich organizmów żywych, w tym ludzi, co nie stoi w sprzeczności z przekonaniem, że ludzie zostali stworzeni na Boże podobieństwo.
Kreacjonizm ewolucyjny nie jest koncepcją naukową ani teologiczną, ale raczej systemem poglądów próbującym wyjaśnić rzeczywistość. Łączy on największe osiągnięcia nauki oraz teologii. Próbuje on również zrozumieć wzajemne oddziaływanie tych dwóch dziedzin. Aby dowiedzieć się, czym EC różni się od innych koncepcji pochodzenia życia, zobacz artykuł Czym poglądy BioLogos różnią się od ewolucjonizmu, kreacjonizmu i koncepcji inteligentnego projektu?
Jakie poglądy są kluczowe dla zwolenników kreacjonizmu ewolucyjnego? Jesteśmy przekonani, że Bóg stworzył cały świat i podtrzymuje go swoją mocą. Wierzymy również, że Bóg kieruje stworzeniem w sposób celowy, tak samo, jak kieruje życiem każdego z nas. Aktywnie podtrzymuje On stworzenie i wspiera je. Wierzymy w Trójcę, w pełną boskość oraz pełne człowieczeństwo Jezusa Chrystusa, a także w Jego cielesne zmartwychwstanie. Jesteśmy przekonani, że wszyscy ludzie zostali stworzeni na obraz Boga oraz że każdy posiada grzeszną naturę. Wierzymy w zbawienie z łaski przez wiarę w Jezusa Chrystusa.
Zwolennicy kreacjonizmu ewolucyjnego akceptują teorię ewolucji jako najlepsze naukowe wyjaśnienie historii życia na Ziemi i jego zmian na przestrzeni wieków. W biologii, pojęcie ewolucji odnosi się do dziedziczenia z modyfikacją. Przyjęcie takiej perspektywy prowadzi do wniosku, że wszystkie gatunki organizmów żywych wyewoluowały ze wspólnego przodka na przestrzeni wielu pokoleń. Akceptujemy naukowe dowody przemawiające za wspólnym pochodzeniem wszystkich organizmów żywych, w tym ludzi, co nie stoi w sprzeczności z przekonaniem, że ludzie zostali stworzeni na Boże podobieństwo.
Kreacjonizm ewolucyjny nie jest koncepcją naukową ani teologiczną, ale raczej systemem poglądów próbującym wyjaśnić rzeczywistość. Łączy on największe osiągnięcia nauki oraz teologii. Próbuje on również zrozumieć wzajemne oddziaływanie tych dwóch dziedzin. Aby dowiedzieć się, czym EC różni się od innych koncepcji pochodzenia życia, zobacz artykuł Czym poglądy BioLogos różnią się od ewolucjonizmu, kreacjonizmu i koncepcji inteligentnego projektu?
Kreacjonizm ewolucyjny nie jest tym samym, co teistyczny ewolucjonizm
Pojęcie kreacjonizmu ewolucyjnego prawdopodobnie zostało użyte po raz pierwszy na początku lat 90. Teistyczny ewolucjonizm (Theistic Evolution – TE) jest pojęciem starszym i bardziej rozpowszechnionym niż EC. Wiele osób używa tych określeń zamiennie, jednak w BioLogos uważamy, że określenie kreacjonizm ewolucyjny jest bardziej adekwatne. Oto dlaczego tak sądzimy:
Po pierwsze, preferujemy określenie kreacjonizm ewolucyjny, ponieważ w gruncie rzeczy jesteśmy kreacjonistami. Jesteśmy kimś więcej niż tylko teistami. Wierzymy bowiem, że Bóg stworzył cały świat z nakazu Ojca, przez Jezusa, w mocy Ducha Świętego. Nasze przekonania dotyczące Boga i stworzenia są dla nas najistotniejsze. Sformułowanie ewolucyjny jest jedynie dodatkiem, który precyzuje, w jaki sposób, naszym zdaniem, przebiegało stworzenie i podkreśla naszą akceptację dla teorii ewolucji jako najlepszego wytłumaczenia bioróżnorodności, jakim dysponujemy.
Po drugie, nikt nie używa pojęć takich jak teistyczna chemia czy teistyczna fizyka. Nie powinniśmy zatem mówić o teistycznej ewolucji. Nie oferujemy przecież odrębnej, chrześcijańskiej wersji faktów naukowych. Nauka zaopatruje nas w potężne narzędzia umożliwiające badanie Bożego stworzenia. Gdy spoglądamy na ustalenia nauki oczami wiary, uzyskujemy jeszcze pełniejszy obraz rzeczywistości. Zgadzamy się z Johannesem Keplerem, który wiele lat temu napisał, że nauka, odkrywająca przed nami tajemnice świata, jest jak myślenie myślami Boga.
Po trzecie, w przeszłości wiele osób oskarżało zwolenników teistycznego ewolucjonizmu o deizm. TE bywał utożsamiany z ideą Boga – stwórcy świata i praw naturalnych – który przestał sprawować opiekę nad kosmosem i ingerować w jego działanie. Takie stanowisko różni się znacznie od poglądu wyznawanego przez większość kreacjonistów ewolucyjnych. W społeczności BioLogos uznajemy autentyczność biblijnych cudów (w tym, przede wszystkim, realność zmartwychwstania). Wierzymy, że Bóg odpowiada na modlitwy oraz uznajemy, że sprawuje On pieczę nad światem działając poprzez naturalne procesy zmierzające do wypełnienia Jego planu. Zarówno naturalne procesy, jak i ponadnaturalne cuda są bezpośrednim efektem Bożego działania.
Warto w tym miejscu zauważyć, że założyciel BioLogos – dr Francis Collins – stworzył termin BioLogos właśnie jako alternatywę dla teistycznego ewolucjonizmu. Nazwa ta pochodzi od dwóch greckich słów – bio (życie) oraz logos (słowo – odniesienie do sposobu, w jaki Ewangelia Jana 1:1 opisuje Syna Bożego). Jak napisał w książce Język Boga, „BioLogos wyraża wiarę w to, że Bóg jest źródłem wszelkiego życia oraz że życie wyraża wolę Boga” (Francis S. Collins, Język Boga, Świat Książki, Warszawa 2008, str. 166). Określenie BioLogos nie przyjęło się jako nazwa poglądu, doskonale sprawdza się jednak jako nazwa organizacji.
Pojęcie kreacjonizmu ewolucyjnego prawdopodobnie zostało użyte po raz pierwszy na początku lat 90. Teistyczny ewolucjonizm (Theistic Evolution – TE) jest pojęciem starszym i bardziej rozpowszechnionym niż EC. Wiele osób używa tych określeń zamiennie, jednak w BioLogos uważamy, że określenie kreacjonizm ewolucyjny jest bardziej adekwatne. Oto dlaczego tak sądzimy:
Po pierwsze, preferujemy określenie kreacjonizm ewolucyjny, ponieważ w gruncie rzeczy jesteśmy kreacjonistami. Jesteśmy kimś więcej niż tylko teistami. Wierzymy bowiem, że Bóg stworzył cały świat z nakazu Ojca, przez Jezusa, w mocy Ducha Świętego. Nasze przekonania dotyczące Boga i stworzenia są dla nas najistotniejsze. Sformułowanie ewolucyjny jest jedynie dodatkiem, który precyzuje, w jaki sposób, naszym zdaniem, przebiegało stworzenie i podkreśla naszą akceptację dla teorii ewolucji jako najlepszego wytłumaczenia bioróżnorodności, jakim dysponujemy.
Po drugie, nikt nie używa pojęć takich jak teistyczna chemia czy teistyczna fizyka. Nie powinniśmy zatem mówić o teistycznej ewolucji. Nie oferujemy przecież odrębnej, chrześcijańskiej wersji faktów naukowych. Nauka zaopatruje nas w potężne narzędzia umożliwiające badanie Bożego stworzenia. Gdy spoglądamy na ustalenia nauki oczami wiary, uzyskujemy jeszcze pełniejszy obraz rzeczywistości. Zgadzamy się z Johannesem Keplerem, który wiele lat temu napisał, że nauka, odkrywająca przed nami tajemnice świata, jest jak myślenie myślami Boga.
Po trzecie, w przeszłości wiele osób oskarżało zwolenników teistycznego ewolucjonizmu o deizm. TE bywał utożsamiany z ideą Boga – stwórcy świata i praw naturalnych – który przestał sprawować opiekę nad kosmosem i ingerować w jego działanie. Takie stanowisko różni się znacznie od poglądu wyznawanego przez większość kreacjonistów ewolucyjnych. W społeczności BioLogos uznajemy autentyczność biblijnych cudów (w tym, przede wszystkim, realność zmartwychwstania). Wierzymy, że Bóg odpowiada na modlitwy oraz uznajemy, że sprawuje On pieczę nad światem działając poprzez naturalne procesy zmierzające do wypełnienia Jego planu. Zarówno naturalne procesy, jak i ponadnaturalne cuda są bezpośrednim efektem Bożego działania.
Warto w tym miejscu zauważyć, że założyciel BioLogos – dr Francis Collins – stworzył termin BioLogos właśnie jako alternatywę dla teistycznego ewolucjonizmu. Nazwa ta pochodzi od dwóch greckich słów – bio (życie) oraz logos (słowo – odniesienie do sposobu, w jaki Ewangelia Jana 1:1 opisuje Syna Bożego). Jak napisał w książce Język Boga, „BioLogos wyraża wiarę w to, że Bóg jest źródłem wszelkiego życia oraz że życie wyraża wolę Boga” (Francis S. Collins, Język Boga, Świat Książki, Warszawa 2008, str. 166). Określenie BioLogos nie przyjęło się jako nazwa poglądu, doskonale sprawdza się jednak jako nazwa organizacji.
Kreacjoniści ewolucyjni zajmują odrębne stanowiska w wielu sporach biblijnych i naukowych
Trudno o społeczność, w której każdy wierzy dokładnie w te same rzeczy. Zazwyczaj, niektóre przekonania są wspólne dla wszystkich i umożliwiają zdefiniowanie grupy jako całości, inne kwestie pozostają jednak drugorzędne i podlegają dyskusji. Nie inaczej jest w wypadku społeczności kreacjonistów ewolucyjnych.
Wyznanie wiary BioLogos zawiera przekonania podzielane przez wszystkich pracowników i członków zarządu, a także poglądy powszechnie przyjęte w obrębie naszej społeczności. Jednakże, w wielu kwestiach istnieje szerokie spektrum przekonań. W takich sytuacjach, jako społeczność nie opowiadamy się po żadnej konkretnej stronie.
Dla przykładu, wszyscy zgodnie uważamy, że człowiek został uczyniony na Boże podobieństwo, jednak różnie rozumiemy, co to dokładnie oznacza. Zdaniem niektórych z nas, Boży obraz odnosi się do naszych szczególnych zdolności poznawczych, podczas gdy inni podkreślają szczególną zdolność człowieka do przeżywania życia duchowego i relacji ze Stwórcą. Jeszcze inni uważają, że chodzi o szczególną funkcję reprezentantów stworzenia, która została powierzona ludziom.
Podobnie jest w wypadku Adama i Ewy. Kreacjoniści ewolucyjni, co do zasady, wierzą, że ludzie zostali stworzeni przez Boga oraz że są oni spokrewnieni z innymi żywymi organizmami. Różnimy się jednak w podejściu do interpretacji pierwszych rozdziałów Księgi Rodzaju. Niektórzy zwolennicy EC uważają, że Adam i Ewa to postacie historyczne. Inni są zdania, że stanowią oni jedynie symboliczną reprezentację historii Izraela lub upadku ludzkości. Zaproponowano wiele możliwych interpretacji, a problematyka ta pozostaje fascynującym obszarem dociekań.
Wreszcie, wszyscy kreacjoniści ewolucyjni wierzą, że Biblia jest natchnionym i autorytatywnym Słowem Bożym. Jednak, podobnie jak reszta Kościoła, różnimy się w kwestii interpretacji poszczególnych fragmentów oraz tego, na ile użyteczny jest termin bezbłędność Pisma.
W kontekście zagadnień naukowych, zwolennicy EC uznają wspólne pochodzenie wszystkich organizmów żywych. Różnią się jednak w kwestii oceny roli, jaką odegrały poszczególne mechanizmy ewolucyjne. W kontekście powstania życia, niektórzy kreacjoniści ewolucyjni są przekonani o konieczności ponadnaturalnej interwencji, podczas gdy inni dostrzegają szereg naturalnych mechanizmów, które, działając pod Bożą kontrolą, mogły doprowadzić do powstania materii ożywionej.
Trudno o społeczność, w której każdy wierzy dokładnie w te same rzeczy. Zazwyczaj, niektóre przekonania są wspólne dla wszystkich i umożliwiają zdefiniowanie grupy jako całości, inne kwestie pozostają jednak drugorzędne i podlegają dyskusji. Nie inaczej jest w wypadku społeczności kreacjonistów ewolucyjnych.
Wyznanie wiary BioLogos zawiera przekonania podzielane przez wszystkich pracowników i członków zarządu, a także poglądy powszechnie przyjęte w obrębie naszej społeczności. Jednakże, w wielu kwestiach istnieje szerokie spektrum przekonań. W takich sytuacjach, jako społeczność nie opowiadamy się po żadnej konkretnej stronie.
Dla przykładu, wszyscy zgodnie uważamy, że człowiek został uczyniony na Boże podobieństwo, jednak różnie rozumiemy, co to dokładnie oznacza. Zdaniem niektórych z nas, Boży obraz odnosi się do naszych szczególnych zdolności poznawczych, podczas gdy inni podkreślają szczególną zdolność człowieka do przeżywania życia duchowego i relacji ze Stwórcą. Jeszcze inni uważają, że chodzi o szczególną funkcję reprezentantów stworzenia, która została powierzona ludziom.
Podobnie jest w wypadku Adama i Ewy. Kreacjoniści ewolucyjni, co do zasady, wierzą, że ludzie zostali stworzeni przez Boga oraz że są oni spokrewnieni z innymi żywymi organizmami. Różnimy się jednak w podejściu do interpretacji pierwszych rozdziałów Księgi Rodzaju. Niektórzy zwolennicy EC uważają, że Adam i Ewa to postacie historyczne. Inni są zdania, że stanowią oni jedynie symboliczną reprezentację historii Izraela lub upadku ludzkości. Zaproponowano wiele możliwych interpretacji, a problematyka ta pozostaje fascynującym obszarem dociekań.
Wreszcie, wszyscy kreacjoniści ewolucyjni wierzą, że Biblia jest natchnionym i autorytatywnym Słowem Bożym. Jednak, podobnie jak reszta Kościoła, różnimy się w kwestii interpretacji poszczególnych fragmentów oraz tego, na ile użyteczny jest termin bezbłędność Pisma.
W kontekście zagadnień naukowych, zwolennicy EC uznają wspólne pochodzenie wszystkich organizmów żywych. Różnią się jednak w kwestii oceny roli, jaką odegrały poszczególne mechanizmy ewolucyjne. W kontekście powstania życia, niektórzy kreacjoniści ewolucyjni są przekonani o konieczności ponadnaturalnej interwencji, podczas gdy inni dostrzegają szereg naturalnych mechanizmów, które, działając pod Bożą kontrolą, mogły doprowadzić do powstania materii ożywionej.
Zasady społeczności BioLogos
Rosnące zainteresowanie i poparcie dla kreacjonizmu ewolucyjnego doprowadziło do powstania prężnej społeczności BioLogos. Jej ważną cechą, poza wspólnymi poglądami, jest również wspólnota wartości i dążeń. Poza naszym wspólnym przywiązaniem do historycznej wiary chrześcijańskiej oraz kreacjonizmu ewolucyjnego, jesteśmy również oddani idei poszukiwania prawdy. Takie poszukiwanie wymaga wspólnoty, badań oraz dyskusji. Pytania – a nawet wątpliwości – są mile widziane, ponieważ staramy się wspólnie zrozumieć zarówno Biblię, jak i świat naturalny. Doceniamy wiedzę naukowców, biblistów, teologów i filozofów. Cenimy wrażliwość oraz duchowe rozeznanie pastorów oraz przywódców chrześcijańskich, a także doświadczenia i dary osób świeckich, które kochają Boga oraz naukę. Szanujemy również tych, którzy zdecydowali się po prostu sprawdzić twierdzenia chrześcijaństwa. Wiele osób straciło zaufanie do zorganizowanej religii lub zostało skrzywdzonych przez chrześcijan. Przyjmujemy ich z otwartymi ramionami, aby pomóc im wrócić do dobrej kondycji.
Kolejną kluczową zasadą, którą wyznajemy w BioLogos jest pokora oraz dialog w duchu łaski. Oczywiście, nie zawsze udaje nam się to w pełni, jednak staramy się kochać tych, którzy myślą inaczej niż my. Nie oznacza to jednak, że rozwadniamy nasz przekaz. Staramy się po prostu traktować wszystkich w uprzejmy sposób. Skoro Bóg pokochał wszystkich ludzi, my również powinniśmy okazywać im szacunek.
Rosnące zainteresowanie i poparcie dla kreacjonizmu ewolucyjnego doprowadziło do powstania prężnej społeczności BioLogos. Jej ważną cechą, poza wspólnymi poglądami, jest również wspólnota wartości i dążeń. Poza naszym wspólnym przywiązaniem do historycznej wiary chrześcijańskiej oraz kreacjonizmu ewolucyjnego, jesteśmy również oddani idei poszukiwania prawdy. Takie poszukiwanie wymaga wspólnoty, badań oraz dyskusji. Pytania – a nawet wątpliwości – są mile widziane, ponieważ staramy się wspólnie zrozumieć zarówno Biblię, jak i świat naturalny. Doceniamy wiedzę naukowców, biblistów, teologów i filozofów. Cenimy wrażliwość oraz duchowe rozeznanie pastorów oraz przywódców chrześcijańskich, a także doświadczenia i dary osób świeckich, które kochają Boga oraz naukę. Szanujemy również tych, którzy zdecydowali się po prostu sprawdzić twierdzenia chrześcijaństwa. Wiele osób straciło zaufanie do zorganizowanej religii lub zostało skrzywdzonych przez chrześcijan. Przyjmujemy ich z otwartymi ramionami, aby pomóc im wrócić do dobrej kondycji.
Kolejną kluczową zasadą, którą wyznajemy w BioLogos jest pokora oraz dialog w duchu łaski. Oczywiście, nie zawsze udaje nam się to w pełni, jednak staramy się kochać tych, którzy myślą inaczej niż my. Nie oznacza to jednak, że rozwadniamy nasz przekaz. Staramy się po prostu traktować wszystkich w uprzejmy sposób. Skoro Bóg pokochał wszystkich ludzi, my również powinniśmy okazywać im szacunek.
W końcu, naszym celem jest dążenie do doskonałości we wszystkich dziedzinach. Zdajemy sobie sprawę, że nauka jest narzędziem potężnym, ale również ograniczonym. Ma ona olbrzymi potencjał wyjaśniania historii naturalnej oraz wszelkich innych naturalnych zjawisk, nie pozwala jednak odpowiedzieć na niektóre z najważniejszych pytań, takich jak: Dlaczego istnieje raczej coś niż nic? Czy istnieje Bóg stwórca, który darzy nas miłością? Nie chcemy tworzyć alternatywnej, chrześcijańskiej wersji naukowych faktów. Przeciwnie, ufamy naukowemu konsensusowi tam, gdzie udało się go wypracować, gdyż wiemy, że opiera się on na dowodach, eksperymentach i procesie recenzji. Tam, gdzie naukowy konsensus nie występuje, dopuszczamy szeroką paletę poglądów. Chcemy również, aby nasze zrozumienie nauki pozostawało otwarte na nowe odkrycia, które mogłyby podważyć obowiązujący konsensus.
W naszym podejściu do Biblii, dążenie do doskonałości polega na studiowaniu Pisma w oparciu o spójne reguły interpretacyjne. Staramy się zrozumieć cel poszczególnych fragmentów oraz ich znaczenie dla oryginalnych odbiorców, nawet jeśli taka interpretacja nie pozwala nam uzyskać odpowiedzi na pytania, które interesują nas współcześnie. Nie oczekujemy, że Biblia będzie zawierała wyjaśnienie faktów naukowych, którego nie zrozumieliby oryginalni odbiorcy. Nie próbujemy uciekać od fragmentów Biblii, które wskazują, że ludzie żyjący ówcześnie mieli przednaukowe zrozumienie otaczającego ich świata. Z modlitwą szukamy prowadzenia Ducha Świętego, korzystając z doświadczenia nauczycieli i badaczy, których prace mogą pogłębić nasze zrozumienie Bożego Słowa.
Powyższe wartości sprawiają, że odrzucamy strach, cynizm i podejrzliwość, które mogą niekiedy prowadzić ludzi do odcięcia się od nauki lub wiary. Odczuwamy wolność w podejściu do Biblii i nauki a towarzyszy temu poczucie podziwu, pewności oraz radości.
© BioLogos Foundation | Wersja artykułu: 8 maja 2019
W naszym podejściu do Biblii, dążenie do doskonałości polega na studiowaniu Pisma w oparciu o spójne reguły interpretacyjne. Staramy się zrozumieć cel poszczególnych fragmentów oraz ich znaczenie dla oryginalnych odbiorców, nawet jeśli taka interpretacja nie pozwala nam uzyskać odpowiedzi na pytania, które interesują nas współcześnie. Nie oczekujemy, że Biblia będzie zawierała wyjaśnienie faktów naukowych, którego nie zrozumieliby oryginalni odbiorcy. Nie próbujemy uciekać od fragmentów Biblii, które wskazują, że ludzie żyjący ówcześnie mieli przednaukowe zrozumienie otaczającego ich świata. Z modlitwą szukamy prowadzenia Ducha Świętego, korzystając z doświadczenia nauczycieli i badaczy, których prace mogą pogłębić nasze zrozumienie Bożego Słowa.
Powyższe wartości sprawiają, że odrzucamy strach, cynizm i podejrzliwość, które mogą niekiedy prowadzić ludzi do odcięcia się od nauki lub wiary. Odczuwamy wolność w podejściu do Biblii i nauki a towarzyszy temu poczucie podziwu, pewności oraz radości.
© BioLogos Foundation | Wersja artykułu: 8 maja 2019